ENFLASYONDA ZİRVE GÖRÜLDÜ MÜ

 Geçen hafta ülke çapındaki yüzde on indirim kampanyası ile beraber enflasyonda en kötünün görüldüğüne dair birçok yorum görüyoruz ama merkez bankasının yayınladığı Eylül ayı fiyat gelişmeleri raporuna göre daha atılması gereken birçok adım var, raporda zirveyi gördüğümüze dair bir görüntü yok.


Geçen ay yıllık enflasyon %24'e ulaşmış, bununla beraber B ve C endekslerinde de enflasyon %24(yaklaşık) civarında; B endeksi işlenmemiş gıda ürünleri hariç enflasyonu, C endeksi ise enerji fiyatları hariç enflasyonu gösterir. Üç endeksin de aynı seviyede olması bize enflasyonu sürükleyen etkenin enerji fiyatları ya da işlenmemiş gıda fiyatları olmadığını gösteriyor.

Eylül 2018 Enflasyonu

 Grafikte de enflasyonu sürükleyen herhangi bir ana etmenin olmadığı enflasyonun bütün alt kalemlere yayıldığı görülüyor.

 Enflasyon sorununun çözüldüğünü ya da en kötüyü gördüğümüzü anlamak için kullanabileceğimiz en iyi veri B ve C endekslerinin mevsim etkilerinden arındırılmış ve  yıllıklandırılmış üç aylık ortalama değişimidir. Bu veri ile döneme göre çok ciddi fiyat değişikliği yaşayabilen ve enflasyon üzerinde çok etkili olan işlenmemiş gıda , enerji enflasyonunun etkisinin dışında enflasyonu görebiliyoruz. Karşılaştırma için üç aylık periyotlar kullanılması ile faiz kararları, döviz kuru, ürünün tüketiciye ulaşması için gereken süre gibi etkenlerin enflasyon üzerindeki gecikmeli etkisinin sebep olacağı hatalar da veriden arınmış oluyor.

Enflasyon Eylül 2018

 Veriye göre enflasyonda olumlu düşünmeyi temellendirecek bir durum yok, olumsuz ivmelenmenin hızı bile henüz kesilmemiş o yüzden halen yapılması gereken birçok iş, atılması gereken ciddi adımlar var.

 Yine sık sık Tüik'i töhmet altında bırakan neden her şeye zam gelirken enflasyon düşük sorusunun da cevabı raporda mevcut.

Eylül 2018 Enflasyon Oranları

  Bir üst veride anlattığım gibi her çeşit etkiden arındırılmış veriye göre neredeyse her şeyde çok kuvvetli zam var ama hizmetler enflasyonu aşağı çekiyor, her şeye zam geldi diyenler kendi verdikleri hizmetlere zam yapabildiler mi? Maaşlarına zam alabildiler mi? Aşağıdaki grafiklerde resim daha net.

Enflasyon Eylül 2018

 Hizmetler enflasyonu aşağıya çekiyor.

Enflasyon Rakamları Eylül 2018

 Hiçbir hizmet dalının Enflasyonu Tüfe'ye ulaşamamış. Tüfe ile Üfe arasındaki devasa farkı da aralarındaki bileşen farkı ile açıklamak mümkün.

  Raporda dikkat çeken başka bir nokta da Dayanıklı mal(mobilya,otomobil,beyaz eşya vs.)  enflasyonu %50 civarında ve Tüfe'nin iki katı seviyeye ulaşmış diğer yandan dayanıklı malların üretici enflasyonu ise %30'un altında, yani fırsatçılık yapan küçük esnaf değil her zaman ki gibi büyük işletmeler olmuş. Çoğu sektörde  şirketler maliyetlerini bile fiyatlara yansıtmazken dayanıklı mal üreticileri maliyetlerinin çok üzerinde zam yapmışlar.(İhracat etkisi ) Son zamanlarda üretim de üretim diyenler için de bir veri var, Sermaye mallarının enflasyonu %45 bu fiyatlarla üretim yapmak çok zor, hele ki kredi imkanlarının neredeyse durduğu bu dönemde... Üretelim demekle üretim gerçekleşmiyor.

 Sonuç olarak enflasyonda iyimser olmak için henüz erken diyebiliriz.

Ekleme: Enflasyon Beklentisi Ekim 2018

 Bana Twitter'dan ulaşabilirsiniz.  Yusuf Yüksel